فصلنامه تخصصی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 5، شماره 1، بهار 91 ، شماره پی در پی 15

تحول شریطه در سبکهای ادب فارسی

صفحه (0 - 0)
حسین آقاحسینی،اعظم مصطفایی
تاریخ دریافت مقاله :
تاریخ پذیرش قطعی مقاله :

چکیده
شعر فارسی در ادوار مختلف انواع قالبهای شعری را تجربه کرده اما در هر دوره ای قالب خاصی از شعر رونق بیشتری داشته است. در سرآغاز شعر فارسی که سبک خراسانی نام دارد قصیده در اوج خویش قرار داشت.قصاید شامل موضوعات مختلفی مانند مدح، وصف، مفاخره، توصیف جنگها و لشکرکشیها، توصیف طبیعت، ذکر مصائب و رنجها و مسائل اخلاقی است.هر قصیده ممکن است از قسمتهای مختلفی تشکیل شده باشد که شامل : مقدمه که معمولا تشبیب، نسیب، تغزّل یا شبیه آن است، تخلّص یعنی بیت یا ابیات پایانی که سبب پیوند مقدمه و متن قصیده میشود، موضوع اصلی که همان موضوع قصیده است، و شریطه یا دعای تأبید است.شریطه و دعای تأبید مکمل یکدیگر و در حقیقت دعای شاعر در حق ممدوح است. بدین صورت که یکی از مفاهیمی که از دیدگاه شاعر متضمن معنی دوام و همیشگی است بر زبان وی جاری میشود و آن را مبنای دعای خویش در حق ممدوح قرار میدهد، بگونه ای که او را در اندیشۀ خویش جاودانه نماید. آنچه میتواند مبنای جاودانگی و شریطۀ شاعر باشد عناصر و مفاهیمی متفاوت است مانند باورها، احکام و مسائل نجومی یا عناصر ذاتی و طبیعی که جاودانه می نماید یا گاهی اندیشه های فلسفی و مبانی منطقی و از این قبیل.در این مقاله کوشش شده که عناصر یا مفاهیمی که از دیدگاه شاعر جاودانه است و همچنین کاربرد این عناصر در چهار سبک شعری (خراسانی، عراقی، هندی و بازگشت) بررسی شود.

کلمات کلیدی
قصیده , شریطه , دعای تأبید , سبک شعر